Zo mooi om weer kwetsbaar te zijn
Bij de voorstellingen van theater Traxx worden verlangens aangeraakt.Het gaat om het verlangen naar vrijheid, en het verlangen om je gevoelens te kunnen uiten. Je kwetsbaar opstellen en je maskers afdoen. Veel jongeren zijn hier niet toe in staat, maar doordat de voorstelling deze verlangens aanraakt, worden ze wel geprikkeld.
We laten merken hoe fijn het is om te voelen en om te delen. De jongeren stellen zich open.
“Dat is de kracht van deze drie voorstellingen. We laten merken hoe fijn het is om te voelen en om te delen. De jongeren stellen zich open, ook de stoerste jongens. Het is zo mooi om weer kwetsbaar te zijn.”
Ailina Boeree is theatermaker, creatief brein en artistiek leider bij theater TRAXX. Samen met Catrien van der Molen richtte zij in 2004 TRAXX op naar aanleiding van het stuk ‘Rouw op je dak’. Dit schreef ze voor haar opleiding tot dramadocente. Naast Traxx werkt zij op het MBO Alfa College in Groningen waar zij dagelijks te maken krijgt met problematiek van jongeren. “Er zit veel verdriet bij jongeren waar ze vaak niet mee om kunnen gaan.” Doordat zij eerder al de opleiding tot rouw- en traumatherapeut had gedaan, kreeg zij de inspiratie voor het stuk over rouw en verlies. Aan zo’n voorstelling gaat veel vooraf: maanden onderzoek doen, praten met jongeren en experts en uiteraard het schrijven van het stuk zelf.
Na het slagen voor de opleiding tot dramadocente, wilde Ailina doorgaan met dit werk. Ze hoopte dat ze op deze manier zware thema’s op een luchtige manier onder de aandacht van jongeren kon brengen. “Ik dacht ook zelf wel, dit werkt zo ontzettend goed. De eerste klas die kwam kijken, een mbo klas, was zo diep geraakt. Ik dacht, jeetje, wat gebeurt me. Toen dacht ik wel, dit is de manier om rouw bij jongeren te krijgen.” En dat is gelukt. Docenten van verschillende scholen konden naar het voorstelling ‘Rouw op je dak’ komen kijken om zelf te bepalen of de voorstelling geschikt was voor hun school. Dankzij de financiële steun van Yarden en de inzet Ailina en Catrien, is TRAXX een landelijk succes geworden.
‘Rouw op je dak’ is inmiddels alweer 10 jaar oud. Toch blijft het een actuele voorstelling waar veel vraag naar is vanuit scholen. Het stuk gaat de jongens Nick en Kevin. Beiden maken zij hun eigen vorm van rouw mee. Op het moment dat Nick zijn vader verliest, gaat de relatie van Kevin uit. Beide jongens ervaren een andere vorm van rouw en hebben een andere manier om met hun gevoelens om te gaan. Nick, die een pittig rouwproces meemaakt en zijn gevoelens uiteindelijk een plaats kan geven, ervaart wat Ailina ‘gezonde rouw’ noemt. Ondanks dat hij zijn vader heel erg mist, kan hij het een plekje geven. Kevin daarentegen weet niet hoe hij met zijn gevoelens moet omgaan en zet een masker op. Met Kevin loopt het dan ook minder goed af.
het gelijknamige boek ‘Rouw op je dak’
Naar aanleiding van deze voorstelling en ter gelegenheid van het tienjarige bestaan van theater TRAXX heeft Ailina samen met kinderboekschrijfster en huisarts Marianne Schroevers het gelijknamige boek ‘Rouw op je dak’ geschreven. In het boek kun je lezen hoe het met de personages afloopt.
De tweede voorstelling van theater TRAXX heet ‘Weer-zin’. Het onderwerp wat hier wordt aangesneden is de op één na meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland: suïcide. Daan, een jongen van vijftien, is net als al zijn leeftijdgenoten. Tenminste, zo lijkt het. Daan is depressief en heeft daarom altijd een masker op. ‘De maskers zijn nodig, het is zo gek daarbuiten. Maskers beschermen je. Maar bij Daan is het masker de baas, dat is het verschil.’ Niemand merkt aan hem dat hij depressief en suïcidaal is totdat hij op een dag verdwijnt en enkel een brief achterlaat voor zijn familie.
Verkeersveiligheid is de nummer één doodsoorzaak in Nederland. Vandaar dat Veilig Verkeer Nederland heeft gevraagd of Ailina hier een voorstelling over wilde maken. Deze voorstelling heet Kapot van jou en laat zien dat een verkeersongeluk iedereen kan overkomen. De voorstelling gaat over drie vrienden, Roy, Arwin en Mikkie, die samen leuke en minder leuke dingen meemaken. Liefdesverdriet, vriendschap, alcohol en machogedrag spelen een grote rol in het stuk. Ze blijven om elkaar heen draaien totdat de voorstelling een hoogtepunt bereikt: een scooterongeluk. “Door het abrupte einde wordt het publiek aan het denken gezet. Waar is het misgegaan? Komt het door de alcohol of spelen groepsdruk en verantwoordelijkheid ook een grote rol onder jongen?”
Alle drie de voorstellingen zijn gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Toch heeft Ailina besloten om de verhaallijn van zowel ‘Weer-zin’ als ‘Rouw op je dak’ aan te passen. “Als je zelfmoord verwerkt in de voorstelling om de harde realiteit neer te zetten, loop je het gevaar van kopieergedrag. Als jongeren al depressief zijn en ze krijgen voorbeelden van hoe ze het kunnen doen, dan zien ze dat zelfmoord ook nog een mogelijkheid is. Dan heb je de kans dat ze die gaan benutten.” In plaats daarvan heeft ze besloten de voorstellingen te laten eindigen op een hoogtepunt. Het publiek gaat hierdoor zelf nadenken over wat er met de personages zou kunnen gebeuren. “Veel mensen herkennen het.”
“Theater doet een beroep op je hart.” Na een standaard voorstelling van drie kwartier is er altijd een uur lang nawerk. Direct na de voorstelling wordt aan het publiek de eerste reactie gevraagd. Deze reactie is voor iedere persoon en voor iedere groep anders, maar ‘herkenbaar’ komt ontzettend vaak terug. Na deze algemene reactie maken ze het persoonlijk: “Wat is er dan zo herkenbaar?” Er worden veel verhalen verteld door zowel de jongeren als de acteurs. De jongeren delen hun gevoelens, angsten en tranen. Ze stellen zich kwetsbaar op en merken dat ze niet alleen zijn, dat ze lotgenoten hebben.
Voor Ailina is het nawerk erg belangrijk. “Zo’n voorstelling maakt veel gevoelens bij je los. Het is belangrijk om die gevoelens terug te leiden naar je hoofd zodat je het kunt begrijpen. Op die manier worden je gevoelens weer grijpbaar. Als het pijn blijft doen, bieden we hulp aan door ze bijvoorbeeld door te sturen naar verschillende instanties. De mentor moet er daarom altijd bij zitten. Wij gaan na de voorstelling weer weg, maar de mentor blijft. Zij moeten het kunnen overnemen als wij weg zijn. Voor ons is het belangrijk dat we de jongeren en de mentoren niet met lege handen achterlaten.” Voor docenten is er een lesbrief en voor leerlingen een infopakketje met allerlei sites en tips om verder te kunnen oefenen met deze thema’s.
De voorstelling eindigt altijd met de boodschap dat er hulp en hoop is. Dit zie je ook terug in de trainingen die theater TRAXX geeft.
De voorstelling eindigt altijd met de boodschap dat er hulp en hoop is. Dit zie je ook terug in de trainingen die theater TRAXX geeft. De training ’Dit ben ik ook’ is gebaseerd op de kracht van de herhaling. Het probeert docenten te helpen bij het opvangen van de leerlingen na een voorstelling. Het belangrijkste is dat je tijdens deze training leert om je eigen ‘veilige plek’ te creëren, gewoon in je eigen lichaam. Natuurlijk kan theater TRAXX geen wonderen verrichten, maar er worden wel handvatten aangereikt waarmee de jongeren zichzelf kunnen redden. De jongeren worden weer naar de realiteit getrokken, waar ze met beide voeten op de grond staan.
Inmiddels is er een ook nieuwe interactieve training ontwikkelt over pesten en momenteel is Ailina bezig met een nieuwe voorstelling over (v)echtscheiding, wat zich in rechtbanken gaat afspelen.
– Interview geschreven door: Noor Groenen